Pojezierze Brodnickie
W środkowym biegu rzeki Drwęcy między Nowym Miastem a Brodnicą na ok. 100 km do ujścia do Wisły spotykamy położone na prawym jej brzegu Pojezierze Brodnickie. Jest to około sto ponad 1 ha jezior, położonych w lasach i odwadnianych przez dwie rzeki Skarlankę i Strugę Brodnicką. Na tym terenie w 1985 roku utworzono Brodnicki Park Krajobrazowy, zajmujący ponad 100 km2 z 560 km2 pojezierza. Główną osią jest 42 km rzeka Skarlanka wypływająca z jeziora Skarlin do Jeziora Partęczyny Wielkie, płynąca 7 km odcinkiem przez głębokie lasy. Trasa jest dość uciążliwa, ale do przepłynięcia najłatwiej wiosną. Dalej tworzy się już szeroka płytka i zabagniona rzeka o niemal stojącym nurcie spowodowanym powstaniem niemal 6 metrowego spiętrzenia dla powstałego już w średniowieczu w Gaju Grzmięcy krzyżackiego młyna.
Powstał w ten sposób bardzo urokliwy leśny szlak wodny łączący szereg jezior rynnowych, często schowanych między wysokimi do 40 metrów brzegami. W Gaju mijamy dobrze zaprojektowaną przenoszę, prowadzi nas na niżej położone jezioro Strażym, gdzie na cyplu istniały kiedyś dwa grodziska wczesnośredniowieczne. Tutaj też zbiega się strumień z wodą z kolejnego ciągu jezior rynnowych Ciche i Zbiczno – najgłębsze bo ponad 40 metrowej głębokości.
Po dotarciu na jezioro Bachotek, perłę pojezierza, płyniemy 4,5 km przez jezioro mijając wyspę skarbów z prawdopodobnym miejscem kultu pogańskich Prusów. Droga prowadzi nas do niewielkiego spiętrzenia ok. 0.5 m we wsi Tama Brodzka po 300 metrach dopływamy leniwym nurtem do Drwęcy, która 10 km dalej przepływa przez Brodnicę. Tama Brodzka powstała w XIX w. we wcześniejszych czasach bagnista dolina ujścia Skarlaki była nie do przebycia dla ludzi i odcinała Brodnicę od Ziemi Lubawskiej. W samej Brodnicy wpływa do Drwęcy Struga Brodnicka, w widłach której w średniowieczu Krzyżacy zbudowali potężną warownię z wielkimi magazynami zbożowymi zakonu. Rzeczka ma niemal 20 km długości i tworzy drugi ciąg jezior brodnickich, łączących wydłużone polodowcowe jeziora rynnowe. Na Strudze możemy pływać kajakami, ale jest ona bardziej uciążliwa i wymagająca wysiłku niż Skarlanka. Spotykamy na jej biegu dwa spiętrzenia, w Lisa Młyn oraz zamykające Jezioro Niskie Brodno, które tworzą dwie niezbyt wygodne przenoski. Należy liczyć się też z utrudnieniami, szczególnie przy niskim stanie wody latem, z zarastającym roślinnością nurtem w końcach jezior. Ale spotkać tu można i bociana czarnego i orła no i dość licznie występujące bobry z ich żeremiami a czasami spotykamy płynące zaskrońce. Na pojezierzu utworzono 7 rezerwatów przyrody dla ochrony np. mięsożernej rośliny rosiczki, rosnącej jedynie na brzegach z najczystszymi wodami. Wyspa na jeziorze Wielkie Partęczyny to rezerwat pięknego storczyka obuwika. W lasach dominuje sosna z bukiem i dębem wiele terenów to mokradła i torfowiska. Coraz liczniej występują też czaple, żurawie, kormorany. Na jeziorze Łąkorz przy niskim stanie wody zaobserwować można setki pali, to pozostałość po zamku krzyżackim na wodzie, gdzie wielcy mistrzowie krzyżaccy mieszkali podczas polowań np. przed bitwą grunwaldzką, Na półwyspie jeziora Skarlin istniała kiedyś osada palowa.
W Gaju Grzmięcy siedzibę ma Brodnicki Park Krajobrazów, dostępne są tam materiały wydawnicze i eksponaty, tutaj powędkujemy na stawach rybackich i posilimy się latem w restauracji rybnej. Nad jeziorami spotykamy ośrodki wypoczynkowe i gospodarstwa agroturystyczne bardziej, czasami mniej dostępne dla kajakarzy. Nie brakuje też unikalnych polan i zatoczek gdzie można zatrzymać się na popas.
Szlak kajakowy – rzeka Skarlanka
Odcinek przepłynięty i dostępny: Skarlin – Tama Brodzka (27,4 km)
Ilość dni płynięcia: 2 – 3
Trudność: ZWA
Uciążliwość: u 3 – u 2
Malowniczość: ***
Krótka charakterystyka szlaku: do jez. Partęczyny trasa uciążliwa, przenoski, mielizny i zwalone drzewa, niżej jedynymi dwoma przeszkodami są zapora wodna w Gaju Grzmięcej i jaz w Tamie Brodzkiej; wraz z odnogą w stronę jez. Cichego jeden z najładniejszych zakątków tej części Polski
Orientacyjny kilometraż – przeszkody i ciekawostki:
27,4 – Skarlin nad jez. Skarlińskim
25,0 – wypływ rzeczki z jeziora, przenoska
23,9 – Biedaszek, młyn, przed nim zamulony staw, przenoska prawa strona, lepiej przenosić się również dookoła stawu!; za przenoską może występować niemal całkowity brak wody w korycie
19,0 – jez. Partęczyny Wielkie; w prawo prowadzi struga na jez. Łąkorz, dalej przez zarastające jez. Pawłówko do jez. Głowińskiego (razem 5,5 km), z którego można 1 km przetransportować kajaki nad jez. Mieliwo do leśniczówki Rosochy, na początek szlaku Brodnickiej Strugi
14,4 – jez. Dębno
13,0 – jez. Robotno
11,9 – jez. Kurzyny
7,9 – Gaj Grzmięca, zapora wodna, przenoska ok. 50 m. lewą stroną, za mostem jez. Strażym; w prawo prowadzi struga przez jez. Zbiczno do jez. Cichego (do jego końca 8 km), z którego można 4 km przetransportować kajaki nad jez. Mieliwo na początek szlaku Brodnickiej Strugi
7,0 – wypływ Skarlanki z jez. Strażym
4,7 – jez. Bachotek, na jego lewym brzegu Stanica Wodna PTTK Bachotek im. Marii Okołów Podhorskiej
0,2 – Tama Brodzka, jaz przed mostem drogowym
0,0 » – ujście do Drwęcy
Szlak kajakowy – rzeka Brodnicka Struga
Odcinek przepłynięty i dostępny: Rosochy – Brodnica (19,4 km)
Ilość dni płynięcia: 1
Trudność: ZWA
Uciążliwość: u 3
Malowniczość: **
Krótka charakterystyka szlaku: trasa dostępna jedynie przy wyższym stanie wody, przy niskim połączenia miedzy jeziorami mogą być niemożliwe do pokonania
Orientacyjny kilometraż – przeszkody i ciekawostki:
19,4 – leśniczówka Rosochy nad. Jez. Mieliwo, można tu dotrzeć również przenosząc kajak z końca jez. Cichego lub jez. Głowińskiego, o czym wyżej
16,4 – wypływ z jeziora
15,8 – jez. Sosno
12,1 – wypływ z jeziora, zastawka
11,3 – jez. Łąki
10,5 – wypływ z jeziora,
9,5 – jez. Wysokie Brodno przy ujściu strugi po lewej stronie agroturystyka u Barbary
7,0 – Lisa Młyn, jaz – przenoska po prawej stronie
6,1 – jez. Niskie Brodno
1,7 – wypływ z jeziora, jaz przenoska po prawej stronie
0,0 » – Brodnica, ujście do Drwęcy
Literatura: M. Lityński, J. Goleń, Szlak wodny Drwęcy, Weli i Pojezierza Brodnickiego, Warszawa 2000; E. Sperski, Drwęca i jej dorzecze, Warszawa 1974; B. Jastrzębski, Turystyczne szlaki wodne Polski, Warszawa 1960.
