Kanał Elbląski
Jeden z bardziej interesujących pod względem technicznym w skali światowej szlak wodny. Składa się z trzech odcinków zasadniczych o łącznej długości 129,8km oraz wielu odgałęzień bocznych, tzn. jezior i pływalnych odcinków rzek uchodzących do jeziora Drużno i Zalewu Wiślanego. Kanał zaprojektowany został przez holenderskiego inżyniera Georga Jakoba Steenkiego i wybudowany w latach 1848 – 1872. Największym problemem było pokonanie 90 metrowej różnicy poziomów wód między jeziorami Drużno a Piniewo na odcinku 11 km. Steenke opracował niezwykle oryginalną koncepcje, która funkcjonuje do dziś w niezmienionej formie. Genialne rozwiązanie polegało na wybudowaniu dwóch śluz Miłomłyn i Zielona oraz pięciu pochylni (Buczyniec, Kąty, Oleśnica, Jelenie, Całuny Nowe). Pochylnie niwelują różnicę poziomów wody o 99 metrów. Statki pokonują pochylnie na specjalnych wózkach. Kanał Elbląski w XIX wieku pełnił głównie funkcje gospodarczą. Umożliwiał spławianie zboża i drewna zasobnych terenów Mazur Zachodnich do Elbląga i dalej do portów położonych nad Zalewem Wiślanym. Pomiędzy Ostródą a Elblągiem od wiosny do jesieni odbywa się żegluga odbywając spacer szlakiem wodnym kanału, możemy podziwiać interesujące rozwiązania techniczne. Dodatkowo przy pochylni w Buczyńcu można zwiedzić Muzeum Kanału Elbląskiego i maszynownie.
Proponowane są dwa warianty spływu:
- Ostróda – Elbląg długość 80 km. czas 4 dni
- Miłomłyn – Elbląg długość 64 km. czas 3 dni
Kanał Elbląski: Miłomłyn – Elbląg
Ilość dni spływu: 3 – 4
Trudność: ZWA
Uciążliwość: u 1
Malowniczość: *** (**)
Orientacyjny kilometraż – przeszkody i ciekawostki:
0,0 – Miłomłyn, rozgałęzienie szlaków przy śluzie
0,5 – Miłomłyn, most drogowy, za nim w prawo odnoga opływająca miasteczko, które położone jest wskutek tego na wyspie, w nim resztki gotyckich murów obronnych
1,5 – most kolejowy
3,1 – jezioro Ilińsk (Jelonek); dogodne miejsca na biwak w zatoce na lewo albo na półwyspie
5,4 – Wólka Majdańska, most; szlak prowadzi przez 3 małe jeziorka i łączące je odcinki kanałowe
7,8 – Liksajny, most drogowy, za nim wypływ na jezioro Duckie (Ruda Woda)
12,1 – z prawej wejście na Kanał Bartnicki (Ducki) o długości 1 km, prowadzący na malownicze jezioro Bartężek o długości 6,5 km; na jego końcu wieś Tarda
18,9 – Wilamowo, wieś nad jeziorem (p), pole biwakowe
20,9 – wypływ kanału z jeziora Duckiego, most drogowy
22,4 – Małdyty, most drogowy, 300 m dalej jezioro Sambród
25,5 – most kolejowy nad jeziorem
27,3 – wypływ kanału z jeziora
28,7 – Rybaki (p), Karczemka (l), most, zaraz za nim kolejny, po czym kanał prowadzi przez osuszone podczas jego budowy jezioro Piniewo
32,7 – w lewo wejście na jezioro Budwity (do wsi Budwity 1,5 km)
35,5 – most, z p. w odległości ok. 1 km wieś Drulity
36,7 – pochylnia Buczyniec o długości 490 m, różnica poziomów 20,6 m, najbardziej malownicza ze wszystkich, udostępniona do zwiedzania, możliwość biwakowania
37,7 – Kąty, most, za nim dwa kolejne
38,7 – pochylnia Kąty o długości 404 m, różnica poziomów 18,9 m
39,7 – Śliwice, most, za nim kolejny
41,6 – pochylnia Oleśnica o długości 479 m, różnica poziomów 24,2 m
43,4 – Jelenie, most
43,8 – pochylnia Jelenie o długości 433m, różnica poziomów 22 m; pole biwakowe
44,7 – Jelonki, 2 mosty; we wsi gotycki kościół i plebania z XVIII w.
45,8 – pochylnia Całuny o długości 352 m, różnica poziomów 13,8 m, za nią most
52,0 – jezioro Drużno, zarastające, ornitologiczny rezerwat przyrody, dawna zatoka morska, płynąć wyznaczonym szlakiem wodnym; nad jeziorem znajdował się zapewne wczesnośredniowieczny port Truso, którego pozostałości odkryto w Janowie Pomorskim
57,2 – wypływ rzeki Elbląg
61,1 – ujście rzeki Tiny (l), za nim mosty kolejowy i drogowy
62,6 – Elbląg, most drogowy, przed nim z p. kemping; z lewej Wyspa Spichrzów, z prawej Stare Miasto, w znacznym stopniu zrekonstruowane; warto zobaczyć gotyckie kościoły zwłaszcza pw. św. Mikołaja z bogatym wyposażeniem i Bramę Targową; przystań statków pasażerskich (p); nad rzeką dwie kładki dla pieszych; za starówką tereny stoczniowe
66,0 – mosty kolejowy i drogowy
66,4 – w lewo wejście na Kanał Jagielloński o długości 5,8 km, prowadzący do Nogatu
72,7 – ujście rzeki Elbląg do Zalewu Wiślanego
Kanał Elbląski: Miłomłyn – Buńki
Kanał jest również zwany na odcinku do jeziora Drwęckiego – Kanałem Warmińskim, a od Ostródy do jeziora Szeląg Mały Kanałem Ostródzkim.
Ilość dni spływu: 2
Trudność: ZWA
Uciążliwość: u 1
Malowniczość: ***
Orientacyjny kilometraż – przeszkody i ciekawostki:
0,0 – Miłomłyn, rozgałęzienie szlaków przy śluzie; po pokonaniu śluzy i mostu płyniemy kanałem wykorzystującym dawne koryto rzeki Liwy, zatem dość krętym
3,5 – Liwa, most
4,6 – śluza Zielona, przy niej można biwakować za zgodą śluzowego
5,5 – most drogowy
10,5 » – jezioro Drwęckie; płynąc na zachód można kontynuować wędrówkę szlakiem Drwęcy; szlak Kanału Elbląskiego prowadzi w prawo, na wschód; do Ostródy jest to wspólny odcinek szlaków Kanału Elbląskiego i Drwęcy
13,0 – Czarny Róg, most kolejowy nad jeziorem Drwęckim; tuż przed nim z prawej ujście Strugi Morlińskiej, którą można dotrzeć przez jezioro Jakuba do jeziora Morliny – do końca tego ostatniego 4 km; za mostem w lewo najszersze ploso jeziora Drwęckiego, ciągnące się na długości 5,2 km do Piławek, gdzie jest ośrodek PTTK; na wyspie znajdującej się na tym plosie dogodne miejsce biwakowe
14,8 » – Ostróda, wypływ Kanału z jeziora Drwęckiego, most; na południe od wypływu ujście górnego odcinka rzeki Drwęcy do jeziora; w Ostródzie warto zobaczyć zamek krzyżacki i gotycki kościół
15,1 – śluza Ostróda, za nią most i wypływ na jezioro Pauzeńskie; do północnej zatoki jeziora uchodzi rzeka Szelążnica o długości 4,4 km, stanowiąca alternatywę dla odcinka Kanału między jeziorami Pauzeńskim a Szeląg
16,8 – wypływ Kanału z jeziora Pauzeńskiego
19,1 – most, śluza Mała Ruś
21,1 – z l. rzeka Szelążnica, która płynie stąd do jeziora Pauzeńskiego
21,4 – jezioro Szeląg Wielki; płynąc w lewo po 5,5 km można dotrzeć do końca jeziora z polem biwakowym; na wprost ujście rzeki Taborki; szlak Kanału prowadzi w prawo
29,0 – most drogowy i ceglany przepust pod linią kolejową i szosą
29,5 – jezioro Szeląg Mały; nad nim z l. stanica wodna PTTK w Starych Jabłonkach, dalej wieś Staszkowo z kempingiem
33,3 – Buńki, osada na krańcu jeziora Szeląg Mały
Kanał Elbląski: Miłomłyn – Iława
Odcinek zwany też Kanałem Iławskim albo Kanałem Jana Pawła II
Ilość dni spływu: 2
Trudność: ZWA – ZWB
Uciążliwość: u 1
Malowniczość: ***
Orientacyjny kilometraż – przeszkody i ciekawostki:
0,0 – Miłomłyn, rozgałęzienie szlaków przy śluzie; płynąć na zachód pod mostem
1,5 – Kamieńczyk, most
3,8 » – Dębinka, most; można stąd przewieźć kajaki nieco ponad 2 km na jezioro Gil Wielki na początku szlaku Iłgi
4,7 – Karnity, pierwszy most, kilometr dalej kolejny; w Karnitach warto zobaczyć pałac neogotycki nad jeziorem Karnickim
7,0 – Ligi, początek grobli o dlugości 484 m, którą Kanał biegnie ponad 2 metry ponad powierzchnią jeziora Karnickiego, położonego po obu stronach kanału; most nad kanałem oznacza, że grobla została już pokonana
8,9 – Mozgowo, most, 500 m dalej kolejny most
10,1 – jezioro Dauby
11,5 – most na przesmyku między jeziorami Dauby a jeziorem Jeziorak; Jeziorak o długości 27,5 km i powierzchni 34 km2 jest jednym z najciekawszych jezior w Polsce, o rozbudowanej linii brzegowej, z ładnymi miejscami biwakowymi, także na wyspach
15,5 – Chmielówka, rozgałęzienie jeziora; można stąd popłynąć na północ 17,7 km do Zalewa nad jeziorem Ewingi (Chmielówka – Siemiany 3,9 km; Siemiany – wejście na jezioro Płaskie 1,9 km, stąd w bok do Jerzwałdu 5 km; jezioro Płaskie – wejście Kanał Dobrzycki 6,1 km; dlugość Kanału Dobrzyckiego to 2,4 km; jeziorem Ewingi do Zalewa 3,4 km)
21,5 – wejście na jezioro Widłągi
31,0 » – Iława, wypływ Iławki z jeziora Jeziorak; w mieście warto zobaczyć gotycki kościół i historyzującą oraz secesyjną zabudowę
31,5 – most nad przesmykiem na niewielkie jezioro wewnątrz miasta
32,2 – Iława, najdalszy południowy kraniec Jezioraka
Literatura: B. Jastrzębski, Turystyczne szlaki wodne Polski, Warszawa 1960; J. Kuran, St. Czajkowski, Kajakiem po Mazurach i Warmii, Warszawa 1960; J. Bałdowski, Kanał Elbląsko-Ostródzki, wyd. 1980; Słownik geograficzno-krajoznawczy Polski, pod red. M. Mileskiej, Warszawa 2000; M. Lityński, J. Goleń, Szlak wodny Drwęcy, Weli i Pojezierza Brodnickiego, Warszawa 2000; J. Rusiecki, Pętla toruńska, Toruń 2004; strona internetowa Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gdańsku.
